Akran Zorbalığı Nedir?
Okullarda en sık karşılaşılan ve en tehlikeli problemlerden biri hiç kuşkusuz akran zorbalığıdır. Zorbalık sadece fiziksel şiddet değil, aynı zamanda duygusal, sözel ve sosyal dışlama biçiminde de ortaya çıkar.
Bu durum iki taraflıdır: Zorba ve kurban.
Zorba ve Kurban Arasındaki Ortak Nokta: Duygusal Yaralar
Çoğu zaman hem zorba hem de kurban çocuğun ortak iki problemi vardır:
👉 Yaralı bir duygu dünyası
👉 Zayıf problem çözme becerileri
Zorba çocuk, kendisini değersiz hissettiği için bir başka çocuğu ezerek üstünlük sağlama çabasına girer. Kurban çocuk ise, uğradığı zorbalık karşısında yetersizlik duygusuyla sessiz kalır, içe çekilir ve kendini yalnızlaştırır.
Zorbalığın Sinsi Tehlikesi: Süreklilik ve Sessizlik
Akran zorbalığı genellikle sürekli hâle gelir, şiddeti giderek artar ve kurban çocuk çoğu zaman bu durumu kimseyle paylaşmaz. Çevredeki arkadaşlar da seyirci kalır. Bu sessizlik döngüsü, problemi daha da büyütür.
Problem Çözme Becerisi Neden Önemlidir?
Problem çözme, sonradan öğrenilen ve insanı diğer canlılardan ayıran en temel becerilerdendir. Bu beceri gelişmemişse çocuk, zorba gibi agresifleşebilir ya da kurban gibi tepkisizleşebilir.
❌ Zorbalık Karşısında En Yanlış Yaklaşımlar
Aşağıdaki gibi suçlayıcı ve tehdit içeren ifadeler çözüm getirmez, aksine zararı büyütür:
“Sen de kendini korusana!”
“O sana vururken sen ne yaptın?”
“Ezik misin sen?”
“Yine senden şikayet geldi!”
“Ne biçim çocuksun sen?”
“Seni okuldan alacağım!”
Bu tür tepkiler çocuğun kendine olan güvenini daha da zedeler ve çözüm üretmesini engeller.
✅ Doğru Yaklaşım Ne Olmalı?
Çocuğa öncelikle problemi kendi başına çözmesi için fırsat verilmelidir.
Çocuk bir sorunla geldiğinde iyi bir dinleyici olunmalı, yargılamadan ve suçlamadan konuşulmalıdır.
Yansıtıcı bir dil kullanılarak çocuğun kendi çözümünü üretmesi desteklenmelidir.
Zorba ya da Kurban: Her İki Çocuk da Risk Altındadır
Zorba çocuk, ilerleyen yaşlarda antisosyal davranışlar geliştirme ve suça yönelme riski taşır.
Kurban çocuk ise, özgüven eksikliği nedeniyle sosyal fobi, depresyon ve kaygı bozuklukları geliştirebilir.
Zorbalıkla Mücadelede Aileye ve Okula Düşen Görevler
Eğer çocuk tek başına problemi çözemiyorsa:
Aile, çocuğuyla sağlıklı ve açık iletişim kurmalıdır.
Okul rehber öğretmeni, sınıf öğretmeni, okul müdürü ve diğer velilerle empatik ve yapıcı bir dille iletişim kurulmalıdır.
Gerekirse çocuk psikoloğundan profesyonel destek alınmalıdır.
Hem zorba hem de kurban çocuk psikolojik destek sürecine dâhil edilmelidir.
Sonuç: Akran Zorbalığıyla Mücadelede Duyarlılık Şart
Unutmayalım, zorbalıkla mücadelede en önemli adım; çocuklarımızı etiketlemek değil, anlamaya çalışmak ve gelişimlerine rehberlik etmektir. Her iki çocuğun da çocuk olduğu gerçeğini göz ardı etmeden, çözüm odaklı ve empatik bir yaklaşım benimsemeliyiz.
Yazar: Uzm. Klinik Psikolog Müjde Yahşi